Mijn werk draait om het menselijk leven, mijn leven. Ik onderzoek hoe familierelaties, erfelijkheid maar ook externe factoren onze persoonlijkheid beïnvloeden. Ik visualiseer mijn continue interne worsteling en mijn behoefte om binnenin andere mensen te kijken, hen te begrijpen en me met hen te verbinden. De afgelopen jaren heb ik me verdiept in vrouwengeschiedenis via matrilineair stamboomonderzoek. Hieruit is de portretreeks Vergeten Voormoeders ontstaan. Mijn werk is persoonlijk en kwetsbaar. Door mijn achtergrond als architect werk ik graag met verschillende materialen en structuren. Vooral glas heeft mijn fascinatie. In de kwetsbaarheid van glas, zie ik de kwetsbaarheid van mensen. Ik zie ook de hardheid, kleur en reflectie. Met die zintuigelijke eigenschappen van het materiaal, breng ik onze verhalen, onze emoties, worstelingen en euforie in beeld.
Maria als Johanna Maria van Vlerken Hemelaers - Mijn model voor dit werk was Maria. Zij is al meer dan 40 jaar gelukkig samen met een vrouw. Haar verhaal en het feit er in onze family veel gays zijn, inspireerde me tot het maken van deze installatie over een buitengewone liefde en een tragische dood. Johanna Maria (haar roepnaam was ook Maria) van Vlerken leefde in Mierlo van 1845-1890. Ze trouwde Piet Beks, een gezellige weduwnaar met een jonge dochter. Ze vormden een nieuw gezin en runden Herberg de Halve Maan. Op een dag werd Maria verliefd op een vrouw. Ieder dorp heeft zo zijn geheimen dus de vrouwen hielden het stil. Ze waren gelukkig, iedereen was gelukkig. Maar aan dit geluk kwam abrupt een einde: Maria was zwanger en werd ineens onwel. Ze stuurde één van de kinderen eropuit om hulp te halen, maar het was al te laat. Volgens de overlijdensakte trof Piet, toen hij thuis aankwam, de baby dood aan op de grond. Maria lag er bewusteloos bij. Ze stierf twee dagen later.
Marge als Margo Bukkems Hemelaers - Marge, die model stond voor haar naamgenoot en voormoeder Margo, ziet haar als een hard werkende, ondernemende vrouw. Margo had een oog voor stijl en maakte van haar traditionele kleding net wat anders. Ook was Margo goed met cijfers en wist de maximale opbrengst voor hun producten, zoals melk, haver en tarwe te krijgen. Wanneer Francis overlijdt na een lang en productief huwelijk, gaat Margo door met het leiden van de boerderij. Voor haar lichaam werd het werk zwaarder, zelfs met de hulp van haar kinderen. Op haar 68e verjaardag nam ze een besluit. Ze vertelde haar kinderen dat ze de zaak gaat verkopen. Ze was de eerste vrouw in haar lijn die met pensioen kon gaan. Veel geld was het niet, maar met wat hulp kan ze het lang volhouden. Helaas blijkt haar pensioen van korte duur.
Rond 1850 komt de portretfotografie op. Dit is dan alleen nog voorbehouden aan de rijkere inwoners van de stad. Er is tot nog toe geen foto van Margo bekend. Daarom heb ik er één gemaakt. Met behulp van zilvernitraat en zout water op dik papier kun je een zogenoemde ‘zoutdruk maken’, ook wel een ‘talbottype’ genoemd. Het resultaat is een prachtige bruin/grijze foto, zoals je die vroeger ook zag. Het glas heb ik gebrandschilderd.
Zelfportret als Margriet Hemelaers - Dit is het leven van Margriet Hemelaers, zoals ik het me voorstel. Zij is mijn voormoeder uit de eerste helft van de 17e eeuw. Een gouden eeuw voor Holland, maar niet voor Brabant. Op lange zomeravonden was Margriet het meest in haar element. Ze haatte vroege ochtenden. Ergens paste ze niet hier. Ze had geen plezier in het werk op het land of in het huis. Haar moeder zei dat het leven niet om plezier draaide. Margriet wist dat ze gelijk had. Op de paden buiten het dorp hingen soms rovers rond. Ze hadden ook al veel van hun oogst moeten inleveren voor de brandschatten, telkens als er troepen door het dorp trokken.
Suzanne als Jennemarie Coolen-Hemelaers - Jennemarie was een voormoeder van Suzanne en mezelf. Zij leefde in de Franse tijd in Brabant. De Franse tijd brengt in het begin veel nieuwe vrijheden voor Brabanders met zich mee. Suzanne en ik denken dat Jennemaria van plan was om een betere toekomst te bouwen voor haar en haar kinderen. Dat moment van optimisme, van een verlangen naar een nieuwe toekomst wilde ik in het portret weergeven.
Hoe zouden Suzanne en ik dat leven leiden? Het glas waarop het portret van Jennemarie is geschilderd is licht gebogen. De lichtval op het glas veroorzaakt een schim op het achtergelegen schilderij. De schaduwen die vallen zijn alternatieve projecties van het portret. Dit portret is tenslotte slechts mijn projectie van Jennemarie. Wat hebben Suzanne en ik van Jennemarie meegekregen? Welke betekenis heeft haar levensloop voor ons?
Ook andere elementen in dit portret hebben een voor mij symbolische waarde.
Liesbeth als Josina van Moorsel-Hemelaers - Onze voormoeder Josien leefde in de tijd van Wilhelmina van Pruisen, vrouw van stadhouder Willem V. Een rijke en invloedrijke, protestantse vrouw, die het niet toestond dat haar man, en daarmee ook zijzelf, opzij geschoven werden. In zekere zin is zij een tegenpool van de arme, katholieke Josien. Liesbeth visualiseerde Josien als een vrolijke, vrijgevochten maar ook verongelijkte en ongeduldige vrouw. Maar hoe kun je vrijgevochten zijn als je geen eigen bezit kunt hebben? Josien trouwde op latere leeftijd met een tien jaar jongere man. Haar charme gecombineerd met een echtgenoot met minder levenservaring waren misschien haar manier om meer invloed op haar eigen leven te kunnen houden. Wellicht was zij net als Wilhelmina de drijvende kracht achter het huwelijk. Ik bewonder Josien wel om die vrijgevochtenheid, ik zou ook zo willen zijn. Zou ik het in me hebben?
Op de 'pruik' van Josien staan prints van de originele aktes die ik over haar heb gevonden. Het kruis heeft zij zelf op haar trouwakte gezet, als teken dat zij niet kon schrijven.
Verschillende elementen in dit werk hebben voor mij een persoonlijke symbolische betekenis.
Liesbeth als Margriet van Gelderop – Hemelaers - Margriet van Gelderop leefde in de Gouden Eeuw, maar van die gouden tijd heeft zij niets gemerkt. Als boerenvrouw in Brabant was het leven moeilijk en onrustig. Troepen plunderende soldaten trokken door de regio en als de oogst mislukte was er geen eten. Omdat er nauwelijks iets geschreven is over de levens van gewone vrouwen in Brabant, weten we niet hoe Margriet haar leven invulling gaf. Wij kennen haar alleen als moeder. Liesbeth en ik stellen zich Margriet voor als een meisje dat gehecht was aan haar geborgen dorpsomgeving. Omdat Brabant in die tijd onveilig was, beschermden de inwoners Lierop elkaar. Margriet voelde zich veilig bij haar familie en haar dorp. Daarom wilde ze ook een steun voor anderen zijn. Ze was een praktische vrouw, die niet bezig was met fantasie of dagdromen, maar met problemen van dat moment oplossen. Hoe kon een intelligente, maar eenvoudige vrouw haar talenten gebruiken in een tijd waarin ze nauwelijks zeggenschap had?
Zelfportret met Brein - Dit werk staat op de lijst van 'Excellent Works' van de Ruth Borchard Self-Portrait Price 2021.
Met dit zelfportret visualiseer ik mijn continue behoefte mezelf, mijn brein, beter te kennen. Het glazen portret zweeft een stukje boven het paneel. Dit creëert diepte en schaduwen. Dit symboliseert mijn behoefte om binnen te kijken, al weet ik niet wat ik aantref. Ik schilder een visioen van mijn hersenen, maar dat is niet de realiteit, slechts een product van mijn fantasie. Dat stamt uit mijn brein.
You’re not one of us, are you? - Wat moet je doen of zijn om onderdeel te zijn van een groep of gemeenschap? Mensen gebruiken continue hun vooroordelen om te kijken of we hen horen. Ze onderzoeken je, spiegelen zich aan je en ondervragen je. Wanneer ze besluiten dat je er niet bij hoort, wordt je uitgestoten.
De inbreuk van het Licht - Naar aanleiding van het verhaal van Kaspar Hauser maakte ik deze glazen sculptuur. Kaspar was een jongen die tot zijn tienerjaren in isolement in het donker leefde, tot hij onverwacht werd vrijgelaten in een klein stadje in Duitsland. Eerst leek het leven in het licht hem toe te lachen, maar uiteindelijk lukte het hem nooit om een plek te vinden in de wereld. Hij stierf jong, na een steekwond, wellicht door hemzelf toegebracht.
