Documentair fotograaf Angeniet Berkers onderzocht vijf jaar lang het nazistische Lebensborn-programma, dat als doel had het aantal ‘Arische’ baby’s te bevorderen. Haar bevindingen bundelde ze in het boek Lebensborn. Birth Politics of the Third Reich. Ter gelegenheid van de herdenking van 80 jaar vrijheid in Nederland presenteert Kunsthal Rotterdam haar werk t/m 13 juli in de tentoonstelling Lebensborn.
Onderzoeksproject
Sinds 2020 doet Berkers onderzoek naar het Lebensborn-programma. Het oorspronkelijke plan van oprichter Heinrich Himmler was om SS-officieren te stimuleren zich zoveel mogelijk voort te planten. In speciale klinieken konden vrouwen, mits ze aan de eisen van het Arische ras voldeden, bevallen van hun kinderen. Toen bleek dat dit programma onvoldoende nieuwe Arische zielen ter wereld bracht, werden duizenden kinderen met blond haar en blauwe ogen ontvoerd uit Oost-Europa en naar Duitse tehuizen gebracht om te ‘Germaniseren’. Na de oorlog werden deze kinderen veelal gestigmatiseerd en soms zelfs mishandeld of seksueel misbruikt. Velen groeiden op met geheimen; over het verleden diende immers niet gesproken te worden. Berkers spoort deze kinderen op om ze te interviewen en portretteren. Voor Berkers was dit project niet alleen een zoektocht naar de wortels van ‘Himmlers kinderen’, ook wilde zij onderzoeken hoe zij deze verschillende verhalen en gelaagdheden kan samenstellen tot een genuanceerd geheel.
Ervaringen van negen kinderen
De tentoonstelling vertelt het indrukwekkende verhaal van deze bijzondere geschiedenis aan de hand van fotografie, archiefmateriaal en interviews, met nadruk op de belangrijkste gebeurtenissen en de persoonlijke gevolgen voor de betrokkenen. Berkers documenteerde de ervaringen van negen kinderen die inmiddels in de tachtig zijn. De Kunsthal brengt de verhalen van drie van hen – Gisela, Michael en Ingrid – onder de aandacht.
Praktische informatie
Datum: 28 maart t/m 13 juli 2025
Tijd: 10.00-17.00 uur (dinsdag t/m zondag)
Locatie: Kunsthal Rotterdam
Lebensborn komt mede tot stand dankzij bijdrages uit de regelingen O&O en Praktijkbijdrage. Lees hier meer over de subsidies van CBK Rotterdam.
Beeld: Een teddybeer afkomstig uit een Lebensborn tehuis, Washington DC, USA, juli 2023 © Angeniet Berkers
