Art Office

In de ochtend van 8 januari 2020 haalden twee Iraanse raketten een vliegtuig neer aan de rand van Teheran, de Oekraïense vlucht PS752. Alle inzittenden kwamen om. Het incident haalde de voorpagina’s maar de komst van het coronavirus duwde het weg uit de aandacht. Het liet niet Sara Rajaei los, die in haar films tragedies en rampen belicht vanuit het standpunt van de getuigen of slachtoffers. Bij de O&O-regeling diende ze een plan in voor een visueel en psychologisch onderzoek van deze vliegramp uit 2020 en de nasleep. Mede geïnspireerd door essays van Susan Sontag over pijn en fotografie wilde ze dit verwerken tot een videowerk over het observeren en staren in relatie tot de essentie van pijn in lichaam en geest.

Rajaei studeerde in Teheran en aan de KABK in Den Haag. Daar specialiseerde zij zich in videokunst, en verbleef twee jaar aan de Rijksakademie in Amsterdam. In haar werk onderzoekt ze de notie van tijd in relatie tot geheugenpsychologie, narratieve technieken, ruimte en afwezigheid. Sinds 2004 zijn haar installaties, performances en videokunst te zien geweest op verschillende festivals en tentoonstellingen over de hele wereld. In 2009 won ze de Prix de Rome basisprijs. Nadat ze de afgelopen drie jaar besteedde aan haar eerste speelfilm, zou de O&O-steun haar de ruimte geven om eindelijk een nieuw werk te maken. Dat begreep de O&O-commissie die de inhoudelijk goede aanvraag graag honoreerde.

Vertrekkend vanuit de essays van Sontag, besloot Rajaei vooral meer te lezen over deze thematiek. Ze zocht contact met de fotografen die de betreffende vliegtuigramp hadden vastgelegd. Maar die wilden niet meewerken, de herinnering was te pijnlijk. In plaats daarvan ging ze beeldmateriaal opzoeken op internet, zorgvuldig voorkomend dat ze foto’s van slachtoffers zou zien, om te verwerken tot een film. Daarin verwees ze ook naar herinneringen, nachtmerries, naar hoe trauma het lichaam en geest van zowel slachtoffer als toeschouwer verbindt, en trok vergelijkingen met kunsthistorische beeltenissen van de lijdende Christus. Gezien de ernst en gevoeligheid van het onderwerp nodigde ze Zohreh Deldadeh uit, een in Teheran woonachtige curator, als creatief adviseur voor de montagefase van het project. De uiteindelijke film werd geselecteerd voor het IFFR 2022.